Eğitsel Video

EĞİTSEL VİDEO

KOBAL, Aylin

Yüksek Lisans, Eğitim Teknolojisi Yüksek Lisans Programı

     Öğretim Üyesi: Erkut ŞAHİN

Mayıs 2019

Bilgisayarların ve internetin eğitim-öğretim alanında kullanılması ile birlikte bilgisayar destekli ders malzemeleri geliştirilmeye başlanmış ve bu malzemeler internetten erişilebilir hale getirilmiştir. Eğitsel videolar da teknolojinin hayatımıza kattığı önemli yeniliklerden biri olmuştur. Eğitsel videolar için uygun konu belirlenerek doğru ve uygun içeriğin hazırlanması önemlidir.  Bu çalışmada eğitsel video çeşitleri, hazırlama süreç ve stratejileri paylaşılmaktadır. Çalışma hâlihazırda mevcut eğitsel video incelemeleri ve alan yazın taraması ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Eğitsel video, video geliştirme

Giriş

Başlangıçta metin tabanlı olan eğitim ortamları teknolojide yaşanan değişimle birlikte çoklu ortam olanağı sunan öğrenme çevrelerine dönüşmüştür. Bilgisayar teknolojisine paralel olarak gelişen İnternet teknolojileri de oluşturulan bu sayısal enformasyonların farklı coğrafyalardan birçok kişiye ulaşmasında önemli görev üstlenmektedir. Aynı anda birden fazla duyu organına hitap eden çoklu ortam araçlarının eğitimde kullanılması öğretenin etkinliğini ve verimliliğini arttırdığı gibi öğrenenin de bilgiye daha kolay ve kalıcı şekilde erişmesini sağlayabilmektedir. Çoklu ortam araçlarından biri olan video uzun zamandan beri eğitime güçlü katkılar sağlamaktadır. (Marchionini, 2014) Bu çalışma, eğitsel video çeşitleri, hazırlama süreç ve stratejilerine odaklanmaktadır.

Eğitimde Video Kullanımı

Video, görüntü ve sesi birleştirerek çoklu duyuya hitap eden bir bilgi aktarım ortamı olduğundan soyut kavramların aktarımını kolaylaştırmaktadır. (Ozan, 2015) Videolar bir konu içeren, görsel ve işitsel özelliği olan etkileşimli veya etkileşimsiz özelliklere sahiptir.

Öğrenciler öğrendikleri konuları genellikle çabuk unutmakta ve bilgilerinin taze kalabilmesi için tekrara ihtiyaç duymaktadırlar. Öğretmenler dersin ilk bölümünde geçmiş konuya ait hatırlatma yapsa dahi dersin bire bir tekrarlanmasına müfredat programının yoğunluğu olanak tanımamaktadır. Bu bağlamda eğitsel videolar öğrencilerin tekrar yapmalarına olanak sağlamaktadır. Öğrenciler istedikleri yerde ve istedikleri zamanda ihtiyaçları olan konuyu seçerek derslerine çalışabilmektedirler. Ayrıca video öğrenenin kendi hızına göre tekrar tekrar içeriği izlemesine olanak sağlamaktadır.

Alan yazında videonun öğrenme süreçlerine olumlu etkisine vurgu yapan pek çok çalışma mevcuttur. Eğitim süreçlerinde videoların kullanılması memnuniyet düzeyini ve motivasyonu arttırmaktadır. (Donkor, 2010)

Eğitsel video öğrenen merkezli etkinliklerle bütünleşmiş olması durumunda öğrenme motivasyonunu arttırmakta, öğrenme deneyimini zenginleştirmekte, derinlemesine öğrenme potansiyelini geliştirmekte ve öğrenen özerkliğini arttırmaktadır. (Peter Willmot, 2012)

Eğitsel video kullanmanın öğretim sürecine katkıları olarak, istenen sayıda tekrar yapabilme olanağı sağlaması, hareket renk ve ses boyutlarıyla öğrenmeyi kolaylaştırması, özel görüntü ve çekim teknikleri kullanabilme olanağı sağlaması söylenmektedir. (Feza Orhan, 1999)

Eğitsel Video Çeşitleri ve İçerikleri

Yaygın olarak kullanılan eğitsel video çeşitlerinin hem avantajları hem de dezavantajları mevcuttur. Eğitsel videoları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

·         Sınıfta ders anlatımı sırasında yapılan ders kayıtları

Yüz yüze işlenen derslerde tahtadaki anlatımın kaydedilmesi ve paylaşılmasıdır. Avantajları için öğretmenin daha az zamanına mâl olması ve videonun maliyetinin daha düşük olması söylenebilir. Bunun yanı sıra dezavantajları da mevcuttur. Yüz yüze yapılan bir dersin içeriği uzaktan eğitim alan öğrencilere hitap etmeyebilir ve dersin süresi uzaktan derse katılan izleyiciye uzun gelebilir.

Şekil 1: Sınıfta işlenen dersin kaydedilip eğitsel video olarak yayınlanması

  

·         Ders anlatım videoları

Öğretim elemanının kameraya doğrudan konuştuğu videolardır. Bu videolar aynı zamanda sunumlarla, grafiklerle ve resimlerle de desteklenmektedirler. Avantajlarından biri öğrencinin bu tarz ders anlatım modeline sınıf içinden de alışkın olması söylenebilir. Ayrıca bu videoların arasına sorular ve geri bildirimler eklenerek etkileşim sağlanabilmesi de bir avantaj olarak görülebilir. Konuya görsel zenginlik katabilecek kısa videolar da eğitsel videoyu zenginleştirebilir. 

Bu videolardan anlamsal olarak destekleyebilecek parçaları seçmek önemlidir. Sadece konuya uygun olması ve zenginleştirmesi yeterli değildir. Bu formatın dezavantajlarından biri öğretim tasarımı özensiz yapıldıysa, görsel tasarıma dikkat edilmediyse veya öğretmenin performansı düşükse öğrencinin ilgisinin dağılabileceğidir. 

Video hazırlanırken içeriğin önceden hazırlanması ve öğretmenin konuya hâkim olması son derece önemlidir. Eğitim videolarında içeriğin doğruluğu, öğrenenlerin bilgi ve beceri düzeyine uygunluğu, konunun amacına uygunluğu gibi yönleriyle değerlendirmek gerekmektedir.

 İçeriğin yanı sıra öğretmenin beden dilini etkin kullanması ve diksiyonunun düzgün olması da gerekir. 

Şekil 2 : Ders anlatım videoları

·         Ekran kaydı videoları

Screen capture programları ile ekranın görüntüsü alınarak kaydedilir ve bu sayede videolu anlatım oluşturulur. Bu tür videolar genellikle içeriğinde bilgisayar yazılımlarının ağırlıkta olduğu dersler için hazırlanmaktadır. İstatistikte SPSS programının kullanımı ya da eğitsel videolar için Camtasia programının kullanımı gibi.

(Şekil 3)

 Şekil 3: Ekran kaydı alınarak oluşturulan videolar

·         İnteraktif eğitsel videolar

Çeşitli Web 2.0 araçları kullanarak hazırlanan etkileşimli videolardır. Powtoon, edpuzzle gibi bazı web 2.0 araçları videoların arasında soru sorma, çoktan seçmeli ya da açık uçlu quiz uygulama gibi imkânlar sağlamaktadır.

Avantajları için öğretmenin geri bildirimi hemen alabilmesi, öğrencinin yanlış çözdüğü sorularda konu anlatımını tekrar izleyebilmesi söylenebilir. Ancak öğrenci kendi izlemeyip başka bir öğrenciye izleterek soruları ona çözdürmesi öğretmen tarafından anlaşılamayacaktır. Bu durum interaktif videoların dezavantajı olarak söylenebilir. Aynı zamanda bu tarz videolar hazırlamak oldukça uğraştırıcı ve öğretmenin vaktini alıcı videolardır. Hazırlarken içeriğe önem göstermek, hazırlanılan hedef kitlenin bilişsel düzeyini ön plana almak gereklidir. Eğitimin üst kademelerinde lise ya da lisans için bu tarz videoların içeriklerini hazırlarken özenli ve dikkatli olmak, öğrencinin seviyesinin altına inmemek gereklidir.

Şekil 4 : İnteraktif eğitsel videolar

Video Üretim Süreçleri ve Hazırlama Stratejileri

Video üretimi yapılırken üç evre mevcuttur. Yapım öncesi, yapım ve yapım sonrası bu üç evreyi oluşturmaktadır.

·         Yapım öncesi

Videonun çekimine başlamadan önceki evredir. Öncelikle hedef kitlenin belirlenmesi gereklidir. Bu hedef kitlenin konu hakkındaki ön bilgileri de öğrenme hedeflerini belirlemek için önemli bir faktördür. Öğrencinin bu videodan ne öğreneceğini iyi belirlemek ve buna göre hedefler oluşturmak gereklidir. Hedefler açık ve net olmalıdır. Bu hedeflere ulaşmak için uygun bir senaryo belirlemek gereklidir. Hedef kitlenin dikkatini çekmek için müzikler, introlar, kısa videolar, grafikler kullanılabilir. Ardından hikâye tahtası oluşturup videonun senaryosunu yazmak gereklidir. Anlatılacak bilgi ve kurulacak cümleler net olmalıdır. Konuşma metinleri hazırlanmalı ve bu metinleri destekleyici görseller kullanılmaya dikkat edilmelidir. Çekimin planı yapılırken mekân ve kullanılacak donanımlar belirlenmelidir.

·         Yapım

Bu aşamada çekim yapılır. Hazırlanan konuşma metinleri takip edilerek çekim yapılır. Yapılan çekimlerin kaydı tutulur. Çekimler düzenlemeye hazırlanır.

·         Yapım Sonrası

Çekimin tekrar yapılıp yapılamayacağı kontrol edilir. Senaryo tamamlandı mı diye bakılır. Uygun değilse tekrar çekim yapılır. Ardından videonun düzenlemesi yapılır. Sıkıştırma ve render yapılır. Video sunuma hazır hale getirilir. Yayına hazır hale getirilen video sisteme yüklenir ve dersin ilgili yerinde yayınlanır.

Videonun vereceği mesaj kolay anlaşılır ve hızlı olmalıdır. Zamanı etkili bir biçimde kullanmak gereklidir. Gereksiz efektler kullanarak bilişsel yük oluşturmaktan kaçınmak gereklidir.

Sonuç

Dijital hayatın egemen olduğu günümüz dünyasında eğitimde de görsel ve işitsel materyaller kullanılarak birçok yeni ortam oluşturulmuştur. Dünyada ve Türkiye’de gerek resmi kanallar aracılığıyla gerek özel kanallar aracılığıyla eğitim programları yayınlanmış, sonraki süreçte videokasetler, CD ve DVD’lerin gelişimiyle dijital eğitim setleri hazırlanmıştır. (Asiye ATA, 2017) İnternetle birlikte özellikle Web 2.0’ın gelişimiyle eğitsel videolar çok yararlı bir duruma gelmiştir. Eğitsel videolarda durdurup başlatma, beğenme, yorum yapma gibi etkileşim unsurlarının bulunması videoların vazgeçilmez özellikleri arasında olmuştur. Sosyal medya ortamları, YouTube gibi video paylaşım siteleri ile de eğitsel videolar paylaşılmaktadır. Bu ortamlar öğrencilerin günümüzde en aktif kullandığı ortamlar olduğundan artık bilgiye ulaşmaları son derece kolaylaşmıştır. Uzaktan eğitimde, açık öğretimde ve e-öğrenmede çok önemli bir yere sahip olan eğitim videolarına dünyanın her yerinden öğrenenler ulaşabilmektedirler. Günümüzde eğitim ve öğretim ortamı için video derslerin çok büyük bir önem arz ettiği görülmektedir.

Kaynakça

Asiye ATA, A. A. (2017). Eğitsel Bir Araç ve Ortam Olarak Videonun Tarihsel Gelişimi . Atatürk İletişim Dergisi .

Donkor, F. (2010). The comparative instructional effectiveness of print-based and video-based instructional materials for teaching practical skills at a distance. University of Education, Winneba.

Feza Orhan, B. A. (1999). UZAKTAN EGiTiM YAKLAŞıMlNDA TEMEL EGiTiM 1. KADEME. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-17, 134-141.

Marchionini, G. (2014, ocak). Video and Learning Redux: New Capabilities for Practical Use. University of North Carolina at Chapel Hill.

Ozan, Y. (2015). e-Öğrenme için eğitsel video geliştirme . Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 59-80.

Peter Willmot, M. B. (2012). Using digital video reporting to inspire and engage students. School of Mechanical and Manufacturing Engineering.